ضربه به دندان ها بر اثر افتادن در هنگام بازی، دعوا و تصادف با وسایل نقلیه که باعث آسیب به دندان ها می شود را ترومای دندانی یا آسیب به دندانهای جلویی می گویند. دندان های شیری بعلت سن کم کودک آمادگی زیادی برای پذیرش ضربه دارند.مطالعات نشان میدهد که 30 درصد کودکان زیر 7 سال دارای سابقه ضربه به دندان های شیری می باشند. در سن 6 تا 12 سالگی که دوره ای پر جنب و جوش برای کودک به شمار میرود میزان صدمات افزایش می یابد، به طوری که اکثر صدمات وارده به دندانهای قدامی مخصوصاً دندانهای جلویی فک بالا می باشد.امروزه بعلت افزایش تحرک و فعالیت ورزشی، پسران دو برابر دختران در معرض صدمات قرار دارند.

در مورد ضربات دندانی مهمترین اصل، رساندن سریع کودک به دندانپزشک است. زمانی که تکه ای از دندان بشکند باید آن را به دندانپزشکی برد چون امکان دارد موقع ترمیم دندان از آن استفاده شود. اگر دندان کودک لق شده است، تا زمان که او را به دندانپزشکی برسانید نباید روی دندان فشاری وارد شود. در بعضی موارد که دندان کودک  کاملا از محل خود بیرون می آید نباید ریشه دندان را دستکاری کرد و از شستن و دستکاری آن پرهیز کرد زیرا این عمل الیاف ریشه دندان را که باعث جایگذاری و محکم شدن مجدد دندان می شود را ازبین میبرد.

بهترین کار قرار دادن دندان در جای خود به صورت صحیح و مراجعه سریع به دندانپزشک است. بهترین مایع برای نگهداری دندان در شرایط اورژانسی شیر سرد است. البته مایع مخصوص این کار در داروخانه ها وجود دارد ولی چون معمولا در دسترس نیست شیر سرد بهترین انتخاب است. مساله ی مهمی که وجود دارد این است که زمان طلایی مراجعه به دندانپزشک فقط 30 دقیقه می باشد. و در این زمان جایگذاری و محکم شدن دندان در جای خودش احتمال بسیار بالایی دارد  و پس از این زمان احتمال موفقیت کم خواهد شد. در نتیجه دو عامل مهم و کلیدی در این مورد، یعنی زمان و محیط مناسب برای نگه داشتن دندان اهمیت ویژه ای دارد. و نکته مهمی که وجود دارد این است که هیچ گاه نباید از کنار ضربه خوردن به دندان حتی اگر در ظاهر آسیبی به دندان وارد نشده است به راحتی گذشت و کودک را برای معاینه به نزد دندانپزشک برد.

اقدامات لازم در هنگام بیرون افتادن دندان از جای خودش

• ابتدا دندان را پیدا کنید.
• دندان را از قسمت تاج بردارید و به ریشه دندان دست نزنید.
• با آب ولرم و فشار آرام، دندان را شستشو دهید، هنگام شستشوی دندان نباید به ریشه آن دست زد زیرا باعث از بین رفتن الیاف آن می شود.
• اگر دندان آسیب زیادی ندیده است آن را در محل خودش قرار دهید.
• اگر نمی توانید دندان را در جای خودش قرار دهید آن را در یک لیوان محتوی شیر بگذارید، و اگر شیر در اختیار ندارید، دندان را در یک گوشه از دهان بیمار بگذارید تا خشک نشود و سپس فورا او را به نزد دندانپزشک ببرید.

امروزه ترمیم های زیبایی دندانهای شیری بیش از گذشته مورد توجه خانواده و دندانپزشکان قرار گرفته اند. کودکان امروز توجه بیشتری به ظاهر خود نشان می دهند و زیبایی و آراستگی برای اکثر آنها معنا و اهمیت دارد.

شاید این طور به نظر برسد که برای کودک فرقی نمی کند دندانهای وی چه شکل و رنگی داشته باشند و شاید برای خیلی از خانواده ها نداشتن درد و عفونت دندان فرزندشان کفایت نماید. اما واقعیت این است که به احتمال زیاد زیبایی و سفیدی دندانها و به تبع آن ظاهر زیباتر و خنده جذاب تر در بهبود اعتماد به نفس کودک تاثیر زیادی خواهد داشت. اعتماد به نفس بالاتر حس درونی بهتر و روابط اجتماعی قوی تری را برای وی در پی دارد.

به طور کلی پوسیدگی دندانها که قبل از سن سه سالگی آغاز می شوند به “شیر شبانه” نسبت داده می شوند. این نوع پوسیدگی اغلب سطوح صاف دندانها را درگیر می کند. والدین معمولا با دیدن لکه های تیره روی دندانهای جلویی فرزندشان متوجه این موضوع می شوند. بسیاری از والدین این پوسیدگی ها را ناشی از قطره آهن می دانند و گاها به دلیل این نگرانی حتی خودسرانه قطره آهن کودک را قطع می کنند. این کار صحیح نیست و دانستن این نکته ضروری است که قطره آهن فقط باعث تغییر رنگ نواحی از قبل پوسیده می شود.

به نظر می رسد بیشتر مواقع در صورت وجود دندانهای پوسیده در ناحیه جلوی فک حداقل یک یا تعداد بیشتری پوسیدگی هم در دندانهای عقبی وجود داشته باشد. دندانهای شیری نواحی خلفی اگر زودتر از موعد از دست بروند، مشکلات تغذیه و کمبود فضا و … را به وجود می آورند. در مجموع بهتر است کودک پس از رویش اولین دندان شیری توسط دندانپزشک معاینه و بررسی شوند.

عصب کشی و ترمیم دندانهای جلویی کاری سخت و زمان بر است و در بیشتر مواقع مخصوصا اگر تعداد دندانها زیاد باشد ممکن است کودک  قابلیت همکاری لازم را نداشته باشد. در این صورت درمانها تحت آرامبخشی (خواب عمیق) یا بیهوشی انجام می شوند. این دندانها با مواد سفید رنگ (کامپوریت) ترمیم و یا با روکش های سفیدرنگ زیرکونیا بازسازی می شوند. گاهی به دلیل تخریب شدید لازم است از پین برای بازسازی دندان استفاده کرد. بعضی اوقات دندانپزشک جهت کاهش نیروهای وارده به تاج دندان و احتمال شکستن، تاج دندان را کمی کوتاه تر فرم میدهد که البته چیزی از زیبایی آن کم نمی شود.

بهتر است پس از ترمیم دندانهای شیری اجسام سخت با آنها گاز گرفته نشود و ضمنا مراقب باشید ضربه محکمی به این دندانها وارد نشود.