دندانپزشکی کودکان تخصصی از رشته دندانپزشکی است که به تشخیص مشکلات و درمان دندانهای شیری  و دائمی کودکان از بدو تولد تا نوجوانی می پردازد. نقش متخصص دندانپزشکی کودکان تنها رسیدگی به مشکلات دندانی کودک نیست بلکه نیاز به مشاوره حتی از دوره بارداری مادر وجود دارد.

دندانپزشکی کودکان

یکی از اهداف اصلی دندانپزشکی کودکان ایجاد خاطره ای خوشایند از جلسات درمانی برای بیماراست به نحوی که کودک علاوه بر دریافت درمانی باکیفیت و در آرامش، امروز و در آینده تبدیل به فرد نگران و ترسیده از محیط و فرایند دندانپزشکی نشود.

این رشته تخصصی علاوه برعلم و مهارت های حرفه ای، داشتن پیش نیازهای ذیگری را نیز برای فرد ایجاب می کند. در واقع یک متخصص دندانپزشکی خوب می بایست درک بالایی از روانشناسی کودک و طریقه ایجاد رابطه مناسب با سن بیمار کودک را داشته باشد.

بهترین دندان پزشکی کودکان

یکی از عوامل مهم تاثیرگذار در این شغل حساس این است که دندانپزشک نه فقط با خود بیمار بلکه با خانواده وی اعم از پدر و مادر و بیشتر اوقات پدربزرگ و مادر بزرگ و … نیز در تعامل و رابطه مستقیم است که این خود بر پیچیدگی شرایط می افزاید و نیاز به داشتن مهارت های اجتماعی بالا و توانایی مدیریت صحیح را برای یک دندانپزشک خوب اطفال به خوبی روشن می کند.

از طرفی شایسته است خانواده با دندانپزشک کودک خود در زمینه های محتلف از جمله اولویت ها و نیازهای درمانی و نحوه و روش ارائه خدمت همکاری لازم را داشته باشند.

دندانپزشک کودکان در حیطه عملکردی با دو دسته دندان مواجه است. ابتدا سیستم دندانهای شیری که از حدود شش ماهگی تا شش سالگی در دهان کودک حضور دارند. سپس به تدریج از حدود شش سالگی دندانهای دائمی شروع به رویش می کنند که تکمیل شدن این سیستم دندانهای دائمی تا حدود 13 سالگی ادامه دارد.

بسیاری از مشکلات ناهماهنگی و نامرتبی دندانها یا مشکلات فکین چنانچه در این دوره مختلط شناسایی شده و مداخله صحیح و به موقع صورت بگیرد، قابل پیشگیری هستند.

در واقع دندانپزشک کودکان به صورت روتین در معاینات دوره ای این مسائل را بررسی میکند و در صورت لزوم با پروسه هدایت رویشی یا ارتودنسی پیشگیری می تواند تا حد زیادی از مشکلات شدید احتمالی و نیاز به چراحی ها یا ارتودنسی پیچیده پیشگیری کرده یا از سختی و مدت درمان آنها بکاهد.

دندانپزشکی کودکان در غرب تهران

همان طور که گفتیم ورود دندانپزشک کودکان به زندگی فرد در شرایط ایده آل از زمان بارداری مادربا دادن مشاوره های تغذیه ای و بهداشتی لازم به وی شروع شده و پس از تولد ادامه می یابد. بهتر است نوزاد را بلافاصله پس از رویش اولین دندان شیری برای معاینه نزد دندانپزشک متخصص کودکان ببریم. البته این زمان مراجعه نباید از 12 ماهگی نوزاد دیرتر باشد.

پس از آن لازم است کودک هر شش ماه یک بار چهت بررسی و تعیین ریسک مجدد معاینه شود.

این کار باعث می شود مادران با نحوه نگهداری صحیح از دندانهای فرزند خود آشنا شده، عوامل خطر را درمورد پوسیدگی و مشکلات مرتبط با دندانهای فرزند خود بشناسند و نکات مورد نیاز درمورد نحوه شیردهی و درصورت لزوم قطع شیر شبانه را بیاموزند.

بسیاری از مادران با این تصور که تا دندان کودک مشکلی ندارد نیازی به مراحعه به دندانپزشک نیست، این ملاقات را به تاخیر اندازند و زمانی مراحعه می کنند که مشکلات دندانی زیادی که به راحتی قابل پیشگیری بودند، برای فرزندشان ایجاد شده است.

در گذشته گفته می شد سن مراجعه به دندانپزشک از سه سالگی است که امروز میدانیم این اشتباه محض است. کما اینکه بسیاری از کودکان در سه سالکی حتی تعدادی از دندانها را هم به علت عفونت یا ضربه از دست داده اند.

دندانپزشک کودکان خوب کسی است که علاوه بر ارائه درمان استاندارد و با کیفیت، برای تعامل و ارتباط با کودکان کم سن،غیرهمکار، معلول جسمی یا حرکتی و کودکان دارای هرگونه محدودیت صبر و حوصله زیادی داشته باشد.

لطفا به مطالب زیر توجه فرمایید :

ترس کودکان از دندانپزشکی / دارو در دندان پزشکی کودکان / عصب کشی کودکان / نوشابه ها و پوسیدگی دندان کودکان

ضربه به دندان ها بر اثر افتادن در هنگام بازی، دعوا و تصادف با وسایل نقلیه که باعث آسیب به دندان ها می شود را ترومای دندانی یا آسیب به دندانهای جلویی می گویند. دندان های شیری بعلت سن کم کودک آمادگی زیادی برای پذیرش ضربه دارند.مطالعات نشان میدهد که 30 درصد کودکان زیر 7 سال دارای سابقه ضربه به دندان های شیری می باشند. در سن 6 تا 12 سالگی که دوره ای پر جنب و جوش برای کودک به شمار میرود میزان صدمات افزایش می یابد، به طوری که اکثر صدمات وارده به دندانهای قدامی مخصوصاً دندانهای جلویی فک بالا می باشد.امروزه بعلت افزایش تحرک و فعالیت ورزشی، پسران دو برابر دختران در معرض صدمات قرار دارند.

در مورد ضربات دندانی مهمترین اصل، رساندن سریع کودک به دندانپزشک است. زمانی که تکه ای از دندان بشکند باید آن را به دندانپزشکی برد چون امکان دارد موقع ترمیم دندان از آن استفاده شود. اگر دندان کودک لق شده است، تا زمان که او را به دندانپزشکی برسانید نباید روی دندان فشاری وارد شود. در بعضی موارد که دندان کودک  کاملا از محل خود بیرون می آید نباید ریشه دندان را دستکاری کرد و از شستن و دستکاری آن پرهیز کرد زیرا این عمل الیاف ریشه دندان را که باعث جایگذاری و محکم شدن مجدد دندان می شود را ازبین میبرد.

بهترین کار قرار دادن دندان در جای خود به صورت صحیح و مراجعه سریع به دندانپزشک است. بهترین مایع برای نگهداری دندان در شرایط اورژانسی شیر سرد است. البته مایع مخصوص این کار در داروخانه ها وجود دارد ولی چون معمولا در دسترس نیست شیر سرد بهترین انتخاب است. مساله ی مهمی که وجود دارد این است که زمان طلایی مراجعه به دندانپزشک فقط 30 دقیقه می باشد. و در این زمان جایگذاری و محکم شدن دندان در جای خودش احتمال بسیار بالایی دارد  و پس از این زمان احتمال موفقیت کم خواهد شد. در نتیجه دو عامل مهم و کلیدی در این مورد، یعنی زمان و محیط مناسب برای نگه داشتن دندان اهمیت ویژه ای دارد. و نکته مهمی که وجود دارد این است که هیچ گاه نباید از کنار ضربه خوردن به دندان حتی اگر در ظاهر آسیبی به دندان وارد نشده است به راحتی گذشت و کودک را برای معاینه به نزد دندانپزشک برد.

اقدامات لازم در هنگام بیرون افتادن دندان از جای خودش

• ابتدا دندان را پیدا کنید.
• دندان را از قسمت تاج بردارید و به ریشه دندان دست نزنید.
• با آب ولرم و فشار آرام، دندان را شستشو دهید، هنگام شستشوی دندان نباید به ریشه آن دست زد زیرا باعث از بین رفتن الیاف آن می شود.
• اگر دندان آسیب زیادی ندیده است آن را در محل خودش قرار دهید.
• اگر نمی توانید دندان را در جای خودش قرار دهید آن را در یک لیوان محتوی شیر بگذارید، و اگر شیر در اختیار ندارید، دندان را در یک گوشه از دهان بیمار بگذارید تا خشک نشود و سپس فورا او را به نزد دندانپزشک ببرید.

امروزه ترمیم های زیبایی دندانهای شیری بیش از گذشته مورد توجه خانواده و دندانپزشکان قرار گرفته اند. کودکان امروز توجه بیشتری به ظاهر خود نشان می دهند و زیبایی و آراستگی برای اکثر آنها معنا و اهمیت دارد.

شاید این طور به نظر برسد که برای کودک فرقی نمی کند دندانهای وی چه شکل و رنگی داشته باشند و شاید برای خیلی از خانواده ها نداشتن درد و عفونت دندان فرزندشان کفایت نماید. اما واقعیت این است که به احتمال زیاد زیبایی و سفیدی دندانها و به تبع آن ظاهر زیباتر و خنده جذاب تر در بهبود اعتماد به نفس کودک تاثیر زیادی خواهد داشت. اعتماد به نفس بالاتر حس درونی بهتر و روابط اجتماعی قوی تری را برای وی در پی دارد.

به طور کلی پوسیدگی دندانها که قبل از سن سه سالگی آغاز می شوند به “شیر شبانه” نسبت داده می شوند. این نوع پوسیدگی اغلب سطوح صاف دندانها را درگیر می کند. والدین معمولا با دیدن لکه های تیره روی دندانهای جلویی فرزندشان متوجه این موضوع می شوند. بسیاری از والدین این پوسیدگی ها را ناشی از قطره آهن می دانند و گاها به دلیل این نگرانی حتی خودسرانه قطره آهن کودک را قطع می کنند. این کار صحیح نیست و دانستن این نکته ضروری است که قطره آهن فقط باعث تغییر رنگ نواحی از قبل پوسیده می شود.

به نظر می رسد بیشتر مواقع در صورت وجود دندانهای پوسیده در ناحیه جلوی فک حداقل یک یا تعداد بیشتری پوسیدگی هم در دندانهای عقبی وجود داشته باشد. دندانهای شیری نواحی خلفی اگر زودتر از موعد از دست بروند، مشکلات تغذیه و کمبود فضا و … را به وجود می آورند. در مجموع بهتر است کودک پس از رویش اولین دندان شیری توسط دندانپزشک معاینه و بررسی شوند.

عصب کشی و ترمیم دندانهای جلویی کاری سخت و زمان بر است و در بیشتر مواقع مخصوصا اگر تعداد دندانها زیاد باشد ممکن است کودک  قابلیت همکاری لازم را نداشته باشد. در این صورت درمانها تحت آرامبخشی (خواب عمیق) یا بیهوشی انجام می شوند. این دندانها با مواد سفید رنگ (کامپوریت) ترمیم و یا با روکش های سفیدرنگ زیرکونیا بازسازی می شوند. گاهی به دلیل تخریب شدید لازم است از پین برای بازسازی دندان استفاده کرد. بعضی اوقات دندانپزشک جهت کاهش نیروهای وارده به تاج دندان و احتمال شکستن، تاج دندان را کمی کوتاه تر فرم میدهد که البته چیزی از زیبایی آن کم نمی شود.

بهتر است پس از ترمیم دندانهای شیری اجسام سخت با آنها گاز گرفته نشود و ضمنا مراقب باشید ضربه محکمی به این دندانها وارد نشود.

در رابطه با نوشابه ها و پوسدگی دندان کودکان و اطفال میتوان گفت. امروزه تمایل به مصرف نوشیدنی های انرژی زا در خانواده ها و به خصوص کودکان و نوجوانان به طرز چشمگیری افزایش یافته است.

از یک طرف شیرینی مطبوع و طعم های افزودنی .

از طرف دیگر گاز موجود در بیشتر آنها باعث ایجاد حس خوشایند در حین مصرف می شود.

برای اینکه طعم نوشیدنی به اندازه کافی مطلوب باشد میزان شکر بسیار زیادی به آن افزوده می شود. مصرف این میزان شکر در یک حجم به ظاهر کم میزان کالری فرد را به شدت افزایش می دهد. این در حالی است که امروزه به دلیل بالا رفتن زمان بازی های کامپیوتری و گیم ها و تماشای تلویزیون در بین کودکان و نوجوانان، این کالری دریافتی به اندازه کافی مصرف نمی شود، که این امر خود باعث بالا رفتن وزن کودک خواهد شد. امروزه چاقی معضل بزرگی در بین جوامع به حساب می آید. کمتر کسی هست که در مورد دیابت و بیماری های مختلف ناشی از چاقی و عوارض اجتماعی و روانی که بر فرد تحمیل می کند نشنیده باشد.

نوشیدنی های گازدار موجود در بازار به عناوین مختلفی از جمله نوشیدنی ورزشی، نوشیدنی انرژی زا، نوشیدنی اسپرت، نوشیدنی رژیمی، نوشابه و … عرضه می شوند. صرف نظر از عنوان و کارخانه سازنده و مواد مختلف افزوده شده اختصاصی، بیشتر آنها در محتوای شکر و داشتن گاز دی اکسید کربن باهم مشترک هستند.
قند بالای موجود در این نوشابه ها به غیر از چاقی رابطه مستقیمی با پوسیدگی دندان دارد. تماس مستقیم مایع بسیار شیرین و اسیدی با مینای دندان باعث از دست رفتن مواد معدنی مینا و ضعیف شدن ساختمان دندان می شود. این ساختمان ضعیف و محیط اسیدی ایجاد شده محیط مناسبی برای فعالیت پوسیدگی زایی باکتری ها به شمار می آیند.

از طرفی گاز موجود در نوشابه ها این محیط اسیدی را به شدت آسیب زننده تر می نماید. بسیاری از نوشابه ها pH بسیار پایینی در حد 5/3 دارند که حتی از حد بحرانی هم پایین تر می باشد. اسیدیته نوشابه ها باعث انحلال مینای سخت دندان ها و به تبع آن سایش و اروژن شدید دندان ها و کاهش مقاومت آنها به پوسیدگی می شود.

• نکته مهم: بعد از خوردن نوشابه های اسیدی تا یکی دو ساعت مسواک نزنید. چون باعث سایش مینای تضعیف شده می گردد. می توانید در این فاصله از ماده قلیایی مثل شیر برای از بین بردن حالت اسیدی ایجاد شده روی دندانها استفاده نمایید*

• اگر احساس کردید. دندانها حالت ساییدگی و خوردگی پیدا کردند یا لکه هایی روی آنها مشاهده می کنید. حتما به دندانپزشک مراجعه نمایید.

علاوه بر مضرات گفته شده در مورد مصرف نوشابه ، نکته مهم دیگر جایگزین شدن این خوراکی خوشمزه به جای آب و مواد غذایی مفید و مهم در رشد کودکان و نوجوانان از پیامدهای غیر قابل انکار آنها به حساب می آید. بهترین کار این است که نوشابه ها به طور کلی وارد سفره خانواده نشوند. اگر کودک یا نوجوان شما به خوردن نوشابه عادت کرده بهتر است سعی کنید آن را رفع نمایید. راه حل های مختلف مثل فیلم ها و داستان های آموزشی، پر کردن وقت کودکان با تفریحات مناسب و جایگزین کردن نوشابه با نوشیدنی های مفید و از همه مهم تر آب و … را امتحان کنید.

جهت بررسی و درمان پوسیدگی دندان کودکان میتوانید. با مراجعه به کلینیک تخصصی ویژه کودکان و اطفال دکتر مریم شمسایی واقع در غرب تهران اقدام به درمان نمایید.

داروها در دندانپزشکی کودکان جایگاه ویژه ی خود را دارند. از داروهای مسکن ساده گرفته تا آنتی بیوتیک ها و داروهای آرامبخشی و بیهوشی. نکته بسیار مهم در این زمینه این است که خانواده نباید به هیچ عنوان دارویی را به طور خودسرانه برای کودک استفاده کند.

دارو در دندانپزشکی کودکان معیارهای تجویز دارو در کودکان نسبت به بزرگسالان کمی متفاوت است و دندانپزشک بر اساس سن و وزن کودک نوع و مقدار مناسب را تجویز می کند.

در یک فرد بزرگسال عفونت مربوط به دندان معمولا توسط بافت های اطراف محاصره و کنترل می شود ولی با توجه به ساختار بدن کودکان عفونت های دندانی در آنها با سرعت بیشتری قادر به گسترش هستند. این امر احتمال رسیدن به مرحله بحران و خطر را در این گروه بالا می برد. لذا رسیدگی به مشکلات دندانی در بچه ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

توجه به این نکته ضروری است که عفونت های دندانی معمولا باعث تب نمی شوند (مگر در موارد خیلی شدید). پس اگر کودک به همراه دندان درد تب بالایی دارد حتما نیاز به معاینه تخصصی فوری دارد و تنها نباید به دارودرمانی بر اساس تجربه خود یا دیگران اکتفا نمود.

داروهای مسکن: در مواقعی که دندانپزشک کودک شما احتمال می دهد که درمان انجام شده باعث درد یا حالت ناخوشایندی در بیمار می شود مسکن مناسب را تجویز می نماید. گاهی ممکن است مصرف مسکن طبق صلاحدید دکتر قبل از شروع کار آغاز شود.

آنتی بیوتیک ها: تجویز آنتی بیوتیک تنها در موارد عفونت های شدید و آبسه های حاد و یا در بیماران دارای مشکلات ایمنی و سیستمیک صورت می گیرد. تشخیص این مساله تنها توسط دکتر انجام می شود. گاهی لازم می شود بعضی از بیماران طبق توصیه پزشک متخصص قبل از درمان دندانپزشکی از آنتی بیوتیک پروفیلاکسی استفاده نمایند.

درخصوص مصرف آنتی بیوتیک ها توجه به مقدار و فاصله زمانی توصیه شده توسط دکتر بسیار ضروری است.

داروهای آرامبخشی: گاهی برای کاهش اضطراب و نگرانی کودک ممکن است دندانپزشک کودکان تصمیم به استفاده از داروهای آرامبخش بی خطر بگیرد. دکتر ممکن است این کار را از طریق داروهای خوراکی، تزریق عضلانی و یا تزریق داخل رگ انتخاب نماید. در مواقع کاربرد نوع آخر (داخل رگی) که بیمار را به خواب عمیق می برد حضور متخصص بیهوشی ضروری است.

داروهای بیهوشی: تنها در محیط درمانی مجهز و بیمارستان و در حضور متخصص بیهوشی و تجهیزات حرفه ای قابل استفاده هستند.

• چنانچه کودک نسبت به دارویی حساسیت دارد حتما دکتر را در جریان قرار دهید.
• اگر فرزند شما از دسته کودکانی است که به سختی دارو را می خورند می توانید از دندانپزشک وی بخواهید دارویی با فاصله زمانی بیشتر و کاربرد راحت تر برایتان تجویز نماید.
• حتما به مقدار و زمان توصیه شده در نسخه دقت فرمایید.
• هر واکنش غیر طبیعی به دارو یا سوالی در این زمینه پیش آمد با واتساپ مطب در میان بگذارید: 09902772007

حضور والدین در حین درمان کودک در اتاق کار همیشه طرفداران و مخالفان خود را داشته است. در این مساله شکی نیست که بیشتر کودکان تمایل دارند پدر و مادر در اتاق کار و در کنارشان باشند. این مساله در مورد والدین نیز صادق است و ایشان نیز ترجیح می دهند موقع درمان نزدیک فرزندشان باشند.

حضور والدین در حین درمان کودک اما اینکه این کار به نفع کودک و کیفیت کار در حال انجام هست یا خیر جای بررسی دارد. بعضی اوقات والدین در حین انجام کار صحبت می کنند، نظر و تجربیات خود را بازگو می نمایند، سعی می کنند با حرکات دست یا چشم خود به فرزندشان موضوعی را بگویند، یا حضور خود را در اتاق به اطلاع وی برسانند و …، با این تصور که با شناختی که از فرزندشان دارند اظطرابش را کاهش دهند. در صورتی که این کار نه تنها کودک را آرام نمی کند بلکه باعث گیج شدن او می شوند.

کودکان قادرند در یک زمان فقط روی یک موضوع تمرکز داشته باشند و صحبت کردن والدین باعث ناتوانی کودک در درک دستورات دندانپزشک می شود که این امر اظطراب او را بیشتر هم می کند.

به این نکته توجه کنید که متخصص اطفال با استفاده از آموخته ها و تجربیات خود وضعیت را به نحوی پیش می برد که کودک به اطمینان خاطر و نهایتا همکاری مناسب برای درمان برسد. تمام جملات و حتی حرکات دندانپزشک کودکتان هدفی را دنبال می کند که هرگونه حرکت یا صدای اضافی می تواند هدف را به تاخیر انداخته یا وضعیت را پیچیده تر نماید.

اینکه دندانپزشک بخواهد که والدین در حین کار در اتاق حضور داشته باشند یا خیر به پروتکل معمول مطب بستگی دارد و چه بسا بعضی از کودکان در حالت استقلال همکاری بهتری از خود نشان می دهند و یا بالعکس.

حضور والدین در محل درمان خالی از لطف هم نیست. اینکه پدر و مادر نحوه درمان را از نزدیک مشاهده می کنند، سختی های احتمالی کار را متوجه می شوند و همزمان آموزش های مورد نیاز را درمورد نحوه ی نگهداری بعدی می بینند بسیار مفید و با ارزش می باشد.

به طور کلی هیچ اجباری برای نبودن والدین در اتاق کار وجود ندارد. طبق مقالات و شواهد موجود حضور یا عدم حضور والدین در حین درمان عاملی بی اثر در نتیجه ی درمان می باشد و انتخاب یکی از این دو به سلیقه، شرایط موجود و توافق بین دندانپزشک و والدین بستگی دارد. برای کودکان زیر 4 سال حضور یکی از والدین و ترجیحا مادر می تواند احساس امنیت بیشتری در کودک ایجاد نماید.

امروزه بیشتر متخصصین اطفال تمایل دارند. که درمان را با حضور یکی از والدین انجام دهند. نکته مهم این است . کدام از ایشان که قرار است. حضور داشته باشند بدانند که فقط نقش “ناظر” را خواهند داشت. بدین معنی که بدون اجازه ی دندانپزشک صحبتی نداشته باشند . توضیحاتی که دکتر قبل از کار برایشان ارائه می دهند دقت نموده و در مواقع لزوم با اجرای دستورات از جانب دندانپزشک، به کودک خود در حفظ آرامش و و کنترل شرایط کمک نمایند.

ترس کودکان از دندانپزشکی و راهکار ها ” ترس ” درواقع یک مکانیسم دفاعی برای دور شدن از شرایط خطرساز می باشد . نباید آن را همیشه یک مشکل قلمداد کرد. ترس در صورتی غیر طبیعی به شمار می رود. بسیار شدید بوده و با موقعیت و شرایط موجود تناسب نداشته باشد.

به عنوان مثال ترس از محیط دندانپزشکی به خصوص در جلسه ی اول و به ویژه برای کودکان کم سن امری “طبیعی” بوده . هنر دندانپزشک در این است که ضمن شناسایی خلق و خوی کودک، با رفتار متناسب و معرفی صحیح محیط و مواد و وسایل اعتماد وی را جلب نموده و از نگرانی او بکاهد. دندانپزشک متخصص کودکان قادر است. به وسیله استفاده از یک سری تکنیک های کنترل رفتاری که در این زمینه آموزش دیده است، جلسات درمانی را برای کودک به تجربه ای خوشایند و یا حداقل بدون تجربه های ناخوشایند تبدیل نماید.

نکته مهم این است که بیشتر کودکان قادر هستند. خود را با شرایط تطبیق داده و جهت درمان های دندانپزشکی همکاری نمایند. همکاری و همراهی والدین در این خصوص بسیار حائز اهمیت است و نقش مهمی در کنترل اضطراب کودک خواهد داشت.

ترس کودکان از دندانپزشکی و راهکار ها , اما منظور از همکاری والدین چیست؟

• بیشتر مواقع یک یا دو جلسه لازم است تا کودک بتواند به اعتماد و آرامش دست یابد و بهتر است .  والدین برای شروع یک درمان سخت و تهاجمی در همان جلسه ی اول اصرار نکنند . البته شرایط اورژانس استثنا بوده و تمهیدات خاص خود را می طلبد.
• مورد دوم در این زمینه این است .  والدین نباید قبل از درمان اطلاعات اضافی در مورد آن به کودک بدهند. مثلا گفتن اینکه “آمپول نداره” یا “درد نداره” و جملاتی از این قبیل نه تنها کودک را آرام نمی کند. بلکه باعث اضطراب و نگرانی پنهان او می شود. اجازه دهید دندانپزشک با روش خود موقعیت های مختلف را برای کودک تعریف و ارائه نماید.
• چنانچه والدین در حین درمان در اتاق حضور داشته باشند بهتر است تنها نقش ناظر را داشته و از صحبت کردن با فرزندشان در حین کار بپرهیزند. چرا که این کار باعث گیج شدن کودک شده و ممکن است همکاری وی با دندانپزشک تحت تاثیر قرار بگیرد.

نهایتا ذکر این نکته ضروری است . یکی از اهداف اصلی تخصص دندانپزشکی کودکان در کنار درمانی باکیفیت، ایجاد یک خاطره خوشایند و با آرامش از دندانپزشکی می باشد که تا بزرگسالی برای او باقی خواهد ماند.

یکی از مهم ترین اهداف دندانپزشکی تخصصی کودکان درمان درد دندان کودک است.

باید به این موضوع توجه داشت که درد دندان در کودکان می تواند عواقب شدیدتری نسبت به یک فرد بزرگسال ایجاد نماید. امتناع از غذا خوردن، کاهش وزن، رفتارهای پرخاشگرانه، بهانه گیری و بیقراری های شبانه در کودکان کوچک تر و اختلال در یادگیری و افت تحصیلی در کودکان بزرگ تر گاهی می تواند ناشی از مشکلات دندانی نادیده گرفته شده باشد.

عصب کشی کودکان

اغلب موارد کودک در ابراز درد و محل آن ناتوان بوده یا به دلیل ترس از بیان درد خود امتناع می کند. برخی کودکان هم به دلیل ماهیت کودکی و شیطنت مربوط به سن دردهای جزئی را نادیده می گیرند.

از طرفی گاها والدین با تصور اینکه دندان شیری عصب ندارد، اقدام به درمان آن نمی کنند یا معتقدند که در صورت درد این دندان ها باید کشیده شوند. این نکته بسیار مهم است که دندان شیری هم مانند دندان دائمی دارای ریشه وعصب میباشد و چون زمان افتادن دندان شیری ریشه اش تحلیل رفته است، این تصور اشتباه پیش می آید که از ابتدا چنین بوده است.

عصب دندان شیری از لحاظ ظاهر و بافت شناسی بسیار شبیه عصب دندان دائمی با تفاوت های اندک از جمله در تعداد سلول ها و عروق خونی می باشد. یکی دیگر از تفاوت های دندان های شیری واکنش متفاوتی است که ممکن است نسبت به عفونت و درد نشان دهند. بدین صورت که ممکن است با وجود رسیدن پوسیدگی به عصب و حتی گاهی داشتن ضایعه عفونی، کودک شکایتی از درد نداشته باشد.عکس این حالت هم در کودکان به فراوانی دیده می شود، یعنی با اینکه هنوز دندان به عصب نرسیده ولی کودک دچار درد زیادی می گردد.

در هر صورت با توجه به اهمیت دندان شیری در زیبایی و اعتماد به نفس، تغذیه و سلامت، تکلم و تاثیرمستقیم آن بر رویش و محل قرارگیری صحیح دندانهای دائمی زیرین، لزوم درمان عصب کشی این دندانها در مواقع نیاز امری غیر قابل انکار است.

اگر درمانهای پیشگیری و ترمیم برای دندان های شیری کودک انجام نشده و/ یا موثر نبوده باشد درمان عصب کشی یکی از گزینه های باقی مانده خواهد بود. عصب کشی دندانهای شیری به دو دسته کلی پالپوتومی ( عصب کشی تاجی ) و پالپکتومی ( عصب کشی تاج و ریشه ) تقسیم می شود. اینکه کدام نوع درمان بایستی صورت بگیرد به تشخیص متخصص دندانپزشکی کودکان بستگی دارد. متخصص کودکان بر اساس شرح حال بیمار و نوع درد و معاینه کامل دهان کودک رادیوگرافی مورد نیاز را تجویز کرده و نهایتا بر اساس مجموع اطلاعات به دست آمده نوع درمان را مشخص می کند.

زمانی که دندان شیری به عصب رسیده باشد همیشه به مصرف آنتی بیوتیک *نیاز نیست*، گاهی تنها درمان دندان کفایت میکند در حالی که بعضی اوقات عدم مصرف داروی مناسب عواقب بدی به دنبال خواهد داشت. به هیچ عنوان هیچ دارویی را خودسرانه برای کودک خود استفاده نکنید. تجویز دارو در این موارد تنها بایستی طبق صلاحدید دندانپزشک و بر اساس شرایط دندان و وضعیت عمومی بیمار صورت پذیرد.

صرف نظر از نوع درمان مورد نیاز، کیفیت درمان مساله بسیار مهمی در حیطه دندانپزشکی کودکان به شمار می آید. سن کم، قدرت همکاری پایین، شیطنت و ترس کودک از تزریق و محیط دندانپزشکی همه و همه بر پیچیدگی کار می افزاید و چنانچه دندانپزشک تبحر و تجربه کافی در درمان مورد نظر و همچنین کنترل رفتاری کودک نداشته باشد کیفیت درمان به شدت پایین آمده و با شکست مواجه خواهد شد.

در درمانهای عصب کشی کودکان ترجیح بر این است که همه مراحل حتی تا گذاشتن روکش در همان یک جلسه خاتمه یابد مگر اینکه شرایط التهاب و عفونت دندان یا همکاری کودک این اجازه را ندهد و نیاز به جلسه دوم و یا حتی سوم برای تکمیل درمان و تضمین موفقیت آن لازم باشد. دندان شیری عصب کشی شده در اکثر مواقع بسیار ضعیف و شکننده بوده و جهت دوام به روکش نیاز دارد.

جهت مراقبت های پس از عصب کشی دندان شیری به بخش مربوطه مراجعه فرمایید.

با وجودی که همه می دانیم دندانهای شیری در سن خاصی می افتند و به جای آنها دندانهای دایمی رویش پیدا می کنند باز هم تمام سعی بر این است که سلامت آنها را تا حد امکان حفظ کنیم. چرا؟

در واقع دندانهای شیری علاوه بر وظایف متعددی از جمله نقش اصلی در جویدن، تغذیه، زیبایی و تکلم که ایفا می کنند، رسالت بسیار مهم دیگری نیز بر عهده دارند که همان هدایت رویش دندانهای دایمی جایگزین در مسیر و محل صحیح خود می باشد. چنانچه دندان شیری به هر دلیلی زودتر از موعد از دست برود، این هدایتگری از بین رفته و از طرفی ممکن است دندان های کناری و یا مقابل به سمت محل خالی حرکت نموده و موجب کمبود فضا و به هم ریختگی یا نهفتگی دندانهای اصلی در آینده شود.

پوسیدگی در کودکان

پوسیدگی در کودکان

مهم ترین مساله ای که بیشتر خانواده ها در حیطه ی دندان پزشکی کودکان با آن مواجه هستند، “پوسیدگی های زودرس” دندان ها می باشد.

به پوسیدگی هایی که در سن زیر سه سالگی آغاز می شود “پوسیدگی شیشه شیر” گفته می شود که علت اصلی در نامگذاری آن نهفته است.”شیر” و بخصوص “شیر شبانه” علت بسیار مهم خراب شدن دندان بچه های بسیار کوچک و حتی زیر یک سال محسوب می شود. چرا که در طول شب هم شیر به مدت طولانی در تماس با دندان ها قرار دارد و هم میزان ترشح بزاق در کمترین حد خود می باشد.

نکته ی بسیار مهم: هم “شیر مادر” و هم “شیر خشک” هردو توانایی خراب کردن دندان ها را دارند.

• اما چه کار کنیم که شیرخواران و کودکان ما به این زودی دچار پوسیدگی دندان نشوند؟
• بهتر است شیردهی شبانه از 12 ماهگی قطع شود
• در صورت عادت شیرخوار به مکیدن در شب، می توان بجای شیر در شیشه آب ریخت
• بهتر است بعد از هربار شیردهی دندان های کودک توسط گاز مرطوب تمیز شود به ویژه در طول شب
• هرشب قبل از خواب حتما دندان های کودک با مسواک و آب تمیز شود.

پوسیدگی دندان های شیری حتی در اندازه های کوچک هم علاوه بر ظاهر نازیبا گاها باعث درد در حین غذا خوردن می شود. ضمن اینکه وقتی پوسیدگی پیشرفت کرد و به عصب رسید عفونت و درد حاصل از آن می تواند تغذیه کودک را به طور جدی با مخاطره روبرو کرده، رشد و سلامت کلی وی را به خطر اندازد. همچنین درد یا ظاهر به وجود آمده ممکن است روی اعتماد به نفس، خواب شبانه، بازی، رفتار کودک و حتی تحصیل وی تاثیر نامطلوبی داشته باشد. همه ی این عوامل ممکن است هزینه های زیادی را به خانواده تحمیل نماید.

با دانستن این مطالب شاید اکنون به این نتیجه رسیده باشیم که بهترین درمان = پیشگیری از پوسیده شدن دندان فرزندمان است. به این منظور توصیه می شود کودکان تا قبل از یک سالگی و بلافاصله بعد از رویش اولین دندان، توسط ویزیت متخصص دندانپزشکی کودکان معاینه و بررسی شود. در این اولین جلسه میزان ریسک کودک توسط متخصص مشخص شده و بر این اساس آموزش های لازم جهت مراقبت های بعدی به شما داده می شود.

آیا دندانهای شیری ریشه و عصب دارند؟

بلی/ دندانهای شیری هم ریشه دارند، اما چون در زمان افتادن تقریبا ریشه کاملا تحلیل پیدا کرده است این تصور به وجود می آید که از ابتدا ریشه نداشته اند.

دندانهای شیری مانند دندانهای دایمی دارای عصب هستند که از لحاظ بافت شناسی بسیار شبیه دایمی هاست ولی اندازه ی آن به نسبت سایز تاج و ریشه دندان بزرگ تر است. به عبارت دیگر حجم بزرگ تری از دندان را اشغال می کند.

یکی دیگر از تفاوت های عصب دندان های شیری واکنش های آن است. بدین گونه که گاهی ممکن است دندان شیری بدون اینکه علایمی مثل درد یا آبسه نشان دهد به عصب رسیده باشد، یا برعکس گاهی بدون اینکه به عصب رسیده باشد دردهای شدیدی را برای کودک ایجاد می نماید.

آیا این نکته که دندانهای شیری زودتر از دندانهای دایمی به عصب می رسند صحیح است؟

با توجه به اینکه ساختمان دندان شیری تفاوت هایی با دندان دایمی دارد شاید بتوان گفت این نکته تا حدی درست است. چرا؟ چون ضخامت مینا و عاج در دندان شیری کمتر از دندان دایمی و تقریبا به اندازه ی نصف آن است. به علاوه چنانچه قبلا گفتیم عصب (پالپ) دندان شیری به نسبت دایمی فضای بیشتری را در داخل دندان اشغال کرده است. نتیجه ی این فاصله کمتر تا عصب و فضای بزرگتر آن این می شود که پوسیدگی مسیر کمتری را در پیش رو دارد بنابراین هم زودتر و سریعتر پیشرفت میکند و هم به سرعت ممکن است به عصب برسد.

آیا قطره آهن باعث خراب شدن دندانهای کودکم شده است؟

این یکی از باورهای رایج و اشتباه در میان خانواده هاست که قطره آهن دندان های کودک را سیاه و خراب می کند!

درواقع آهن به خودی خود باعث خراب و خورده شدن دندانها نمی شود بلکه تنها مناطقی از دندان را سیاه می کند که قبلا در اثر شیر یا بهداشت ضعیف و… پوسیدگی در آنها شروع شده باشد.

نکته ی بسیار مهم: به هیچ عنوان به علت ترس از سیاه شدن دندانها، فرزند خود را از مزایای متعدد قطره مکمل آهن محروم نکنید. چرا که آهن موجود در شیر مادر و مواد غذایی جوابگوی نیازهای فراوان رشدی کودک نبوده و کمبود این ماده ی ضروری عواقب بسیار ناخوشایندی را در زمینه های مختلف از جمله رشد جسمی، هوشی، حرکتی و حتی رفتارهای کودک و… به دنبال خواهد داشت.

با چند راهکار ساده می توان قطره آهن را بدون سیاه شدن دندان ها تا مدت زمان مورد نیاز و طبق دستور پزشک به کودک داد. کافی است قطره را با قطره چکان از گوشه دهان و ته حلق کودک بریزیم یا آن را مخلوط با آب یا آبمیوه به کودک بدهیم. در هر صورت بعد از خورن قطره آهن بایستی دندانهای کودک توسط گاز تمیز و مرطوب پاک شود. آهن را نمی توان همراه با شیر به کودک داد، چرا که کلسیم موجود در شیر با آهن باند شده و مانع جذب آن می شود. بهتر است قبل و بعد از مصرف مکمل آهن حداقل نیم تا یک ساعت با وعده ی شیردهی فاصله وجود داشته باشد.

انواعی از قطره های آهن با نام های تجاری مختلف در داروخانه ها وجود دارند که تغییررنگ کمتری روی دندانها ایجاد می کنند. در مورد این نوع محصولات حتما دقت کنید که میزان آهن مورد نیاز و موثر در هر وعده به کودک برسد.

درمان های دندانپزشکی در کودکان

دندانپزشکی در کودکان تفاوت های بسیار مهمی نسبت به بزرگسالان دارد. صرف نظر از بحث تکنیک های کاری که در مورد هر تخصصی جایگاه ویژه خود را دارد، موضوع سر و کار داشتن با موجودی لطیف و حساس که تا به حال شاید تجربه ای از برخورد نزدیک با فرد دیگری غیر از اعضا خانواده نداشته، آنچنان مهم و حیاتی است که یکی از اصلی ترین مهارت های یک متخصص خوب دندانپزشکی کودکان نحوه ی برخورد وی با کودکی است که گاها به علت دندان درد بی قرار هم هست.

درواقع یکی از رسالت های دندانپزشکی کودکان علاوه بر انجام درمان با کیفیت، تبدیل جلسه درمانی به خاطره ای خوش در ذهن کودک و حفظ احساس آرامش و امنیت وی در حین و پس از درمان است.