ضربه به دندان شیری  و صورت کودکان اثر فیزیکی و روانی و رفتاری دارد . به طوری که گاهی مجبوریم قبل از درمان صدمات وارده به بافت ، نگرانی و اضطراب والدین و کودک را درمان کنیم. ضربه به دندان‌ها، یکی از موارد اورژانس در دندانپزشکی است و دندانپزشک باید بتواند تشخیص دهد که بیمار را با وسایل موجود درمان کند و یا به یک متخصص ارجاع دهد، درمان دندان‌های شکسته، در کودکان کوچک، پیچیده و مشکل است و سلامت دندان کودک، به خطر می افتد و ظاهر کودک ، تحت تأثیر ضربه قرار می‌گیرد که در این صورت کودک احساس می‌کند با سایر هم سن‌های خود متفاوت است که حس بدی به او القاء می‌شود و در روح و روان او تاثیر بدی می‌گذارد پس باید هر چه زودتر ترمیم شود.

درمان صحیح زمانی به درستی انجام می‌شود که با تشخیص درستی همراه باشد. معمولا علائم ضربه به دندان پیچیده است، و با یک بررسی و معاینه دقیق مشخص می‌شود. کوتاهی در معاینه و گرفتن تاریخچه ناقص ممکن است، باعث تشخیص غلط و در نتیجه درمان ناموفق شود.

درمان اولیه: باید با پیگیری دقیق همراه باشد و با بررسی‌های مداوم و گاهی درمان مجدد و با ادامه درمان می‌توان به نتیجه مطلوب رسید. بر اساس این که زیبایی دندان‌ها یک عامل اولیه و بسیار مهم در آرامش روحی و سلامتی هر فرد محسوب می‌شود، بنابراین ناهنجاری دندانی که سبب بد شکل شدن وضع ظاهر و ایجاد اثرات روحی بدی در افراد می‌شود، باید مورد توجه قرار گیرد. معمولا درمان‌ها متفاوت هستند و از بر طرف کردن درد ، حفاظت عاج آکسپوز شده، کاهش جابه‌جائی دندان و جایگزین کردن مجدد دندان خارج شده، تا انواع درمان‌های پالپ: حفاظت پالپ، پالپوتومی و درمان روت کانال را شامل می‌شود.

ضربه به دندان شیری کودکان  باید درمان شود ، زیرا علاوه بر روی ظاهر و در قدرت جویدن و تکامل یک سوم میانی صورت اثر دارد، بلکه امکان دارد باعث عادات دهانی ناخواسته‌ای شود. از طرفی ضربه به دندان شیری ممکن است با تکامل و رویش دندان دائمی که جانشین دندان شیری می‌شوند تداخل ایجاد کند، هم چنین ماندن دندان شیری ضربه دیده در دهان سبب بروز عفونت می‌شود که این عمل بعضا در رشد و تکامل دندان‌های دائمی زیر آن اثر دارد. جابه‌جا شدگی ریشه‌های دندان شیری کودکان صدمه دیده در زمان ضربه مطمئنا به دندان‌های دائمی در حال رشد صدمه می‌زند.

 علت ضربه به دندان شیری کودکان

صدمات دندان کودکان بیشتر در اثر افتادن کودک می‌باشد، در یک سال اول زندگی در اثر افتادن از تخت یا صندلی و یا راه افتادن کودک که به خاطر عدم تعادل در آغاز راه رفتن افزایش می‌یابد، است.

عوامل اصلی ضربه به دندان

افتادن ، تصادف ، فعالیت‌های ورزشی ، دعوا و تصادفات اتومبیل و تنبیه بدنی در کودک می‌باشد که ضربه ها بر به دو دسته تقسیم می شوند:

• عوامل عمدی مثل تنبیه خانگی
• عوامل غیر عمد مانند اتفاقات ورزشی

الف) ضربه های مستقیم : جسم سخت مستقیما به دندان برخورد می‌کند.

ب) ضربه های غیر مستقیم: در اثر ضربه به چانه، دندان‌های فک پایین با نیروی زیاد در برابر دندان‌های فک بالا بسته می‌شوند.

مهم‌ترین عامل ضربه به دندان شیری افتادن و خوردن به یک جسم سخت است و بیشترین ضربه‌ها در خانه اتفاق می‌افتد. در دندان‌های شیری و در سن‌های قبل از مدرسه و میزان ضربه به دندان‌ها در سنبین2-4 سال ، یعنی زمانی که کودک شروع به مستقل شدن می کند و هم چنین در سن ۱۰-۸ سالگی به حداکثر می‌رسد. در مدرسه نیز در اثر زمین خوردن یا دوچرخه سواری شکستگی تاج و ضربه به لب بالا و چانه دیده می‌شود. در سنین نوجوانی ضربه در اثر ورزش مثل فوتبال، بیس بال، بسکتبال، یا حاکی روی یخ ، یا کشتی، در اواخر نوجوانی ضربه در صورت و دندان‌ها بیشتر در اثر تصادف اتومبیل می‌باشد. در بزرگسالان حدود۲۰-۱۶ سالگی در اثر دعوا بیشتر صدمات وارد می‌شوند. این ضربه‌ها باعث لق و خارج شدن دندان از محل خود و شکستگی در ریشه دندان می‌شود. ضربه‌ها در ناحیه فک بالا بیشترین درگیری را در دهان ایجاد می‌کند.

بیشتر ضربه‌ها در فصل تابستان است که مدارس تعطیل هستند و فعالیت‌های و بازی‌های بچه‌ها بیشتر است.

توصیه‌های مهم به افرادی که دندانشان ضربه خورده است

• توصیه‌ی مهم به والدین وافرادی که به دندانشان ضربه خورده است مراجعه‌ی هر چه سریع‌تر به دندانپزشک است که هر چه ساعات اولیه پس از ضربه مراجعه به دندانپزشک زودتر باشد بهترین نتایج درمانی را به دنبال خواهد داشت. پیگیری مداوم همه‌ی مراحل و جلسات درمانی برای یک نتیجه درمان مطلوب ضروری است.
• در صورتی که تاج دندان شکسته باشد قطعه‌ی شکسته شده‌ تاج، نگهداری و برای دندانپزشک آورده شود. در بیشتر موارد از قطعه شکسته شده برای بازسازی دندان می‌توان استفاده کرد.
• بیمار به مدت 2 هفته از رژیم غذایی نرم استفاده کند.
• رعایت بهداشت دهان و دندان‌ها در این زمان اهمیت زیادی دارد. به طوری که بیمار باید بعد از هر وعده‌ی غذایی با مسواک نرم، مسواک بزند. استفاده از دهان شویه‌های ضد عفونی‌کننده مانند: کلرهگزیدین به مدت یک هفته توصیه می‌شود.
• در صورت بریدگی و پارگی بافت‌ها و یا بیرون افتادن دندان از حفره ی خود (در صدماتی مانند زمین خوردن یا افتادن از دوچرخه که تماس با زمین و خاک وجود داشته باشد) تزریق کزاز ضروری است.

در صورتی که آسیب‌های جدی‌تری برای فرد ایجاد شده باشد (مانند شکستگی‌های اندام‌های بدن، شکستگی سر و صورت، خونریزی داخلی، خونریزی از بینی یا گوش، آسیب به چشم یا حفره‌ی چشمی، تهوع، استفراغ، خواب آلودگی و ….) بیمار را باید سریعا به بخش‌های اورژانسی پزشکی رسانده شود و تحت درمان مشکلات ایجاد شده، قرار بگیرد. در صورتی که پس از ضربه یا تصادف هیچ گونه مشکلی غیر از مشکل دندانی پیش نیامده باشد، بهتر است بیمار هرچه سریع‌تر برای معاینه و درمان دندان ضربه خورده به دندانپزشک مراجعه کند. ضربه به دندان در هر سنی می‌تواند اتفاق بیافتد.

نشانه‌های دندان ضربه دیده:

دندان ضربه دیده دردناک است و می‌تواند لق باشد. مشکل دیگر پس از ضربه شکستن دندان پارگی لب، خونریزی لثه‌ای، احساس گرما در دندان،جابجا شدن دندان‌ها، حرکت و لقی دندان‌ها می‌تواند اتفاق بیافتد.

برای درمان دندان ضرب دیده به چه متخصصی باید مراجعه کنیم؟

درمان دندان ضربه خورده بستگی به نوع آسیبی که به دندان وارد شده، متفاوت است. مثلا درمان دندان‌های شیری ضربه خورده توسط دندانپزشک متخصص اطفال و یا توسط دندانپزشک عمومی که دانش و مهارت لازم وکافی را دارا باشد، انجام می‌شود. درمان دندان‌های دائمی ضربه خورده، در صورتی که با شکستگی استخوان فک‌ها همراه نباشد توسط متخصص درمان ریشه وبعد توسط متخصص ترمیمی یا پروتز انجام می‌شود. دندانپزشک عمومی که دانش و مهارت لازم را داشته باشد نیز می‌تواند بیشتر این درمان‌ها را انجام دهد. گاهی نیز درمان‌های ارتودنسی لازم است. شکستگی استخوان فک به درمان پیچیده‌تری نیاز دارد که توسط جراحان فک و صورت انجام می‌شود.

علل ایجاد پوسیدگی دندان های کودکان

پوسیدگی دندان علت های متفاوتی دارد که از مهمترین و اصلی ترین دلایل آن عدم رعایت بهداشت دهان و دندان , مسواک نزدن ,رژیم غذایی نامناسب و مصرف بیش از حد شیرینی و کربوهیدرات هاست مخصوص شیرینی هایی که چسبنده هستند.همچنین اغلب کودکان که بین خواب بیدار می شوند و با شیشه شیر خشکی و آبمیوه خوابانده می شوند هم از عوامل ایجاد پوسیدگی در دندان های کودکان به شمار می روند ; زیرا این مواد که روی دندان می نشیند باعث ایجاد اسید می شوند و به مرور موجب پوسیدگی دندان می شوند. نوشیدن آب بدون فلوراید یا آبی که حاوی مقدار کم از فلوراید است که بستگی به محیط جغرافیایی دارد.

ژنتیک، به نوبه خود تاثیر نیز بر پوسیدگی دندان(بخصوص در دوره کودکی) دارد به طوری که از نظر ژنتیکی مینای دندان، نرم تر می شود و مستعد پوسیدگی قرار خواهد گرفت. اما با رعایت بهداشت دهان و دندان، اثر آن به طور چشمگیر کاهش می یابد و تاثیر آن کمرنگ تر خواهد بود.

. تغذیه نامناسب و عدم مراقبت مادر در دوران بارداری

استفاده از ظروف مشترک بین کودک و اعضای خانواده، انتقال بزاق آلوده به دهان کودک چرا که نوزاد هیچ باکتری در دهان ندارد و از طریق بوسیدن و یا استفاده از ظروف مشترک به نوزاد انتقال پیدا میکند و باعث پوسیدگی دندان کودک می شود.

. مصرف برخی داروها و یا اطلاع کودک به بعضی از بیماری ها

اگر کودک بیماری خاصی مانند آسم سرطان داشته باشد و یا از داروهای آرامبخش استفاده کند، باعث کاهش بزاق دهان میشود و دندان های کودک را مستعد پوسیدگی و خراب شدن قرار می دهد.

*سوالی که خیلی پرسیده می شود این است که آیا قطره آهن باعث پوسیدگی دندان کودک می شود یا خیر؟

در اینجا باید بگویم که والدین، نباید نگران پوسیدگی دندان های فرزندانشان به وسیله قطره آهن باشند; چرا که قطره آهن، فقط رنگ دندانها را تیره میکند و به مرور زمان و زمانی که مصرف قطره آهن قطع شد، رنگ عادی دندان ها، برمی گردد و سیاهی دندان از بین میرود. برای اینکه از سیاه شدن و تیره شدن دندان های فرزندانتان توسط قطره آهن جلوگیری کنید، قطره آهن را میتوان با کمی آب مخلوط کنید و سپس به کودک بدهید و یا با استفاده از نی آن را مصرف کنید تا از تماس آن با دندان های جلو، جلوگیری کنید; و همچنین می توان قطره آهن را در عقب دهان بریزید و پس از مصرف قطره یا شربت آهن، آب بنوشید و سپس با استفاده از گاز خیس و تمیز روی دندان‌ها و لثه های کودک تان بکشید.

. عوارض پوسیدگی دندان کودک

 گاهی اوقات پیش می آید که کودک، از خوردن غذا امتناع می‌کند و میل به خوردن غذا نشان می دهد و والدین فکر می‌کنند که غذا را دوست ندارد; در حالیکه پوسیدگی دندان کودک باعث شده است که عمل جویدن برای آن سخت شود. عدم وجود فضای لازم برای رشد دندانهای دائمی که باعث میشود کودک به درمان های سخت مانند ارتودنسی احتیاج پیدا کند.کاهش اعتماد به نفس کودک و عدم توانایی حرف زدن آن که ممکن است تا بزرگسالی با وی همراه باشد و در شکل گیری شخصیت کودک نیز اثرگذار باشد.

والدین باید علائم خرابی دندان ها را بشناسند و در اسرع وقت فرزند خود را به دندانپزشکی ببرند و به آن توجه کنند زیرا که اگر در زمان خود به آن رسیدگی نشود، پیامدهای بدی را به همراه خواهد داشت و این پوسیدگی به حدی پیشرفت خواهد کرد، که متخصص تصمیم به کشیدن آن دندان خواهد کرد و این که دندان های شیری کشیده شوند یا نه را به متخصص آن بسپارید و این باور غلط را نداشته باشید که دندان های شیری یک روزی می‌افتند و دندانهای دائمی جای آنها را میگیرند گاهی اوقات دندان های شیری، تا ۱۲ سالگی نمی افتند و دندان های شیری که وظیفه حفظ فضای دندان های دائمی را دارند، اگر قبل از اینکه خودشان بیفتند ما آنها را زودتر بکشیم فضای خالی که در فک ایجاد می شود باعث می شود که دندان‌های دائمی کج و نامرتب رشد کنند. در ادامه به چند نمونه از علائم خرابی که والدین باید به آنها توجه کنند اشاره خواهیم کرد.

ناراحتی و بی تابی کودک و اجتناب کردن کودک از غذا خوردن و گریه کردن هنگام تناول آن، اشاره کردن به لپ ایجاد تورم در گونه های کودک و دست گذاشتن دست کودک بر روی گونه هایش و همچنین تیره شدن لثه ها و بوی بد دهان از جمله علائم پوسیدگی دندان به شمار می آید.

.جویدن ناخن در کودکان:

یک عادت غلطی که بین کودکان رایج است، این است که ناخن ها ی خود را در مواقعی می جوند که میتواند ب علت داشتن استرس، داشتن زمینه ی وراثت و یا بی حوصلگی باشد که دارای پیامد های منفی اعم از مشکلات معده و گوارش، ناهنجاری های دندان و عفونت دستگاه گوارشی و حتی تبخال در دهان می شود; برای درمان این عارضه ابتدا باید دلیل دندان جویدن کودک را بیابیم که آیا به دلیل استرس است یا جدایی پدر مادر و یا دعوا با همکلاسی و دوست و یا دلایل دیگر. و همچنین، باید به صورت مرتب ناخن های فرزند خود را کوتاه کنید تا هم نتواند آن ها را بجود و هم از تجمع میکروب زیر ناخن ها، جلوگیری شود.همچنین میتوانید با تشویق کردن کودک و با جایزه قرار دادن برای ترک این عادت کودک را تشویق کنید‌.

. پیشگیری از پوسیدگی دندان های کودکان

توصیه متخصصان دندانپزشک کودکان در این است که اولین رویش دندان شیری، به دندانپزشکی مراجعه کنید تا از وضعیت آن از بروز پوسیدگی های دندان کودک، جلوگیری کنید و هر  شش ماه، برای چکاپ دندان ها به دندانپزشکی مراجعه کنید و در صورتی که حفره سیاهی یا یک لکه زرد رنگ در دندان­ها شاهد گردید، در اسرع­وقت به پزشک خود مراجعه کنید. چرا که پوسیدگی دندان، چیزی نیست که به خودی خود مانند یک سرماخوردگی درمان شود و تاثیر های زیادی بر سلامت و روان و اعتماد به نفس فرزندتان می­گذارد.

بخش دوم، سلامت و نگهداری و مراقبت از دندان ها بر عهده والدین است و اغلب دلواپسی والدین ها هم به خاطر همین پوسیدگی و کرم خردگی دندان کودک می باشد و به دنبال علت آن و روش های پیشگیری آن هستند که در ادامه پوسیدگی و راه های جلوگیری از پوسیدگی دندان اشاره خواهیم کرد.

 .فلوراید تراپی

فلوراید، یک عنصر طبیعی است که با باکتری هایی که به دهان و دندان آسیب می زنند، مقابله می کند و از پوسیدگی دندان، جلوگیری میکند که باید در حد تعادل از آن استفاده کرد زیرا مصرف زیادی آن باعث ایجاد لکه های بر روی دندان و به مرور زمان باعث سیاهی آن میشود ساده ترین راه تجویز فلوراید برای کودکان، وارنیش فلوراید است که دندان پزشک، ابتدا دندان ها را تمیز کرده و سپس به کمک یک برس، فلوراید را مانند یک خمیردندان روی دندان های کودک قرار می دهد روش دیگر استفاده از فلوراید، این است که ترکیب را به صورت ژل یا کف مانند با استفاده از وسایل مخصوص و در زمان معین، در دهان کودک قرار میدهند که مدتی در تماس با دندان قرار بگیرد تا سلامت دندانها را بهبود ببخشد و باید قبل از اینکه پوسیدگی دندان کودک شدت بگیرد، برای استحکام مینای دندان، هر شش ماه یکبار توسط دندانپزشک صورت بگیرد. فلوراید تراپی علاوه بر این که از پوسیدگی دندان جلوگیری میکند، از مینای دندان ها هم محافظت کرده و از احتمال درد و لق شدن دندان جلوگیری میکند.

.فیشور سیلانت

اگر به دندان‌های فرزندانتان دقت کنید، میبینید که دندان هایشان دارای شیارهای ریز و درشتی می باشند که وقتی غذا می خورند مواد غذایی لابلای این شیارها گیر می‌کند که حتی با مسواک زدن، قسمتی از آنها خارج نمی شود و داخل این شیارها باقی می‌ماند؛ وقتی مواد غذایی باقی مانده در دندان ها توسط باکتری ها شروع به تجزیه شدن می کنند، اسیدی تولید کرده که به مرور زمان باعث سیاهی و پوسیدگی دندان میشود که دندانپزشک در این صورت، از روش فیشور سیلانت استفاده می‌کند و با مواد مخصوص داخل این شیار ها را پر میکند؛ به گونه‌ای که ابتدا سطح دندان ها را توسط برس مخصوص تمیز می کند؛ به طریقی که هیچگونه میکروب و پلاک، بر روی دندان باقی نماند و اگر پوسیدگی داشت، پوسیدگی را برداشته و مواد مخصوص و چسب مخصوص دندان کامپوزیت را روی آن قرار می دهد و مواد فیشور سیلانت را روی آن قرار داده و با نور آبی سخت شان می کند.

  .استفاده از دهان شویه

دهانشویه نمیتواند که جایگزین مناسبی برای مسواک و نخ دندان باشد اما کمک بسزایی در بهداشت دهان و دندان ایفا می کند. دهان شویه با شستشوی مواد غذایی باقی مانده در دهان و پاک کردن پلاک های میکروبی که بر روی دندان تجمع پیدا کرده­اند، از بیماری های لثه و پوسیدگی دندان جلوگیری میکند.

* استفاده از مسواک، نخ دندان و به حداقل رساندن مصرف  مواد خوراکی مضر

* ویتامین هایی که اغلب برای سلامت دندان و لثه مفید می باشند، ویتامینهای آ، سی و دی می باشند گاهی اوقات برخی التهابات لثه و خونریزی های آن، به علت کمبود ویتامین سی می باشد.

ویتامین های A که باعث بهبود عملکرد سلول های اپیتلیال که باعث ترشح کلسیم، فلوراید، فسفات، منیزیم و غیره می شود که باعث سلامت دندان ها می شود. همچنین ویتامین دی هم باعث کنترل کلسیم و فسفر در بدن می شود که برای سلامت تاج دندان بسیار حیاتی می باشد.

.چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

خانواده ها باید فرزاندان خود را از ۶ ماهگی یا یکسال بعد از تولد نزد دندانپزشک برده تا مراقبت های ویژه از دندان ها از همان ابتدا آغاز شوند و دچار پوسیدگی دندان نشوند تا دیگر به دکتر پروتزهای دندان نیازی نداشته‌باشد.

دندانپزشکی کودکان تخصصی از رشته دندانپزشکی است که به تشخیص مشکلات و درمان دندانهای شیری  و دائمی کودکان از بدو تولد تا نوجوانی می پردازد. نقش متخصص دندانپزشکی کودکان تنها رسیدگی به مشکلات دندانی کودک نیست بلکه نیاز به مشاوره حتی از دوره بارداری مادر وجود دارد.

دندانپزشکی کودکان

یکی از اهداف اصلی دندانپزشکی کودکان ایجاد خاطره ای خوشایند از جلسات درمانی برای بیماراست به نحوی که کودک علاوه بر دریافت درمانی باکیفیت و در آرامش، امروز و در آینده تبدیل به فرد نگران و ترسیده از محیط و فرایند دندانپزشکی نشود.

این رشته تخصصی علاوه برعلم و مهارت های حرفه ای، داشتن پیش نیازهای ذیگری را نیز برای فرد ایجاب می کند. در واقع یک متخصص دندانپزشکی خوب می بایست درک بالایی از روانشناسی کودک و طریقه ایجاد رابطه مناسب با سن بیمار کودک را داشته باشد.

بهترین دندان پزشکی کودکان

یکی از عوامل مهم تاثیرگذار در این شغل حساس این است که دندانپزشک نه فقط با خود بیمار بلکه با خانواده وی اعم از پدر و مادر و بیشتر اوقات پدربزرگ و مادر بزرگ و … نیز در تعامل و رابطه مستقیم است که این خود بر پیچیدگی شرایط می افزاید و نیاز به داشتن مهارت های اجتماعی بالا و توانایی مدیریت صحیح را برای یک دندانپزشک خوب اطفال به خوبی روشن می کند.

از طرفی شایسته است خانواده با دندانپزشک کودک خود در زمینه های محتلف از جمله اولویت ها و نیازهای درمانی و نحوه و روش ارائه خدمت همکاری لازم را داشته باشند.

دندانپزشک کودکان در حیطه عملکردی با دو دسته دندان مواجه است. ابتدا سیستم دندانهای شیری که از حدود شش ماهگی تا شش سالگی در دهان کودک حضور دارند. سپس به تدریج از حدود شش سالگی دندانهای دائمی شروع به رویش می کنند که تکمیل شدن این سیستم دندانهای دائمی تا حدود 13 سالگی ادامه دارد.

بسیاری از مشکلات ناهماهنگی و نامرتبی دندانها یا مشکلات فکین چنانچه در این دوره مختلط شناسایی شده و مداخله صحیح و به موقع صورت بگیرد، قابل پیشگیری هستند.

در واقع دندانپزشک کودکان به صورت روتین در معاینات دوره ای این مسائل را بررسی میکند و در صورت لزوم با پروسه هدایت رویشی یا ارتودنسی پیشگیری می تواند تا حد زیادی از مشکلات شدید احتمالی و نیاز به چراحی ها یا ارتودنسی پیچیده پیشگیری کرده یا از سختی و مدت درمان آنها بکاهد.

دندانپزشکی کودکان در غرب تهران

همان طور که گفتیم ورود دندانپزشک کودکان به زندگی فرد در شرایط ایده آل از زمان بارداری مادربا دادن مشاوره های تغذیه ای و بهداشتی لازم به وی شروع شده و پس از تولد ادامه می یابد. بهتر است نوزاد را بلافاصله پس از رویش اولین دندان شیری برای معاینه نزد دندانپزشک متخصص کودکان ببریم. البته این زمان مراجعه نباید از 12 ماهگی نوزاد دیرتر باشد.

پس از آن لازم است کودک هر شش ماه یک بار چهت بررسی و تعیین ریسک مجدد معاینه شود.

این کار باعث می شود مادران با نحوه نگهداری صحیح از دندانهای فرزند خود آشنا شده، عوامل خطر را درمورد پوسیدگی و مشکلات مرتبط با دندانهای فرزند خود بشناسند و نکات مورد نیاز درمورد نحوه شیردهی و درصورت لزوم قطع شیر شبانه را بیاموزند.

بسیاری از مادران با این تصور که تا دندان کودک مشکلی ندارد نیازی به مراحعه به دندانپزشک نیست، این ملاقات را به تاخیر اندازند و زمانی مراحعه می کنند که مشکلات دندانی زیادی که به راحتی قابل پیشگیری بودند، برای فرزندشان ایجاد شده است.

در گذشته گفته می شد سن مراجعه به دندانپزشک از سه سالگی است که امروز میدانیم این اشتباه محض است. کما اینکه بسیاری از کودکان در سه سالکی حتی تعدادی از دندانها را هم به علت عفونت یا ضربه از دست داده اند.

دندانپزشک کودکان خوب کسی است که علاوه بر ارائه درمان استاندارد و با کیفیت، برای تعامل و ارتباط با کودکان کم سن،غیرهمکار، معلول جسمی یا حرکتی و کودکان دارای هرگونه محدودیت صبر و حوصله زیادی داشته باشد.

لطفا به مطالب زیر توجه فرمایید :

ترس کودکان از دندانپزشکی / دارو در دندان پزشکی کودکان / عصب کشی کودکان / نوشابه ها و پوسیدگی دندان کودکان

ضربه به دندان ها بر اثر افتادن در هنگام بازی، دعوا و تصادف با وسایل نقلیه که باعث آسیب به دندان ها می شود را ترومای دندانی یا آسیب به دندانهای جلویی می گویند. دندان های شیری بعلت سن کم کودک آمادگی زیادی برای پذیرش ضربه دارند.مطالعات نشان میدهد که 30 درصد کودکان زیر 7 سال دارای سابقه ضربه به دندان های شیری می باشند. در سن 6 تا 12 سالگی که دوره ای پر جنب و جوش برای کودک به شمار میرود میزان صدمات افزایش می یابد، به طوری که اکثر صدمات وارده به دندانهای قدامی مخصوصاً دندانهای جلویی فک بالا می باشد.امروزه بعلت افزایش تحرک و فعالیت ورزشی، پسران دو برابر دختران در معرض صدمات قرار دارند.

در مورد ضربات دندانی مهمترین اصل، رساندن سریع کودک به دندانپزشک است. زمانی که تکه ای از دندان بشکند باید آن را به دندانپزشکی برد چون امکان دارد موقع ترمیم دندان از آن استفاده شود. اگر دندان کودک لق شده است، تا زمان که او را به دندانپزشکی برسانید نباید روی دندان فشاری وارد شود. در بعضی موارد که دندان کودک  کاملا از محل خود بیرون می آید نباید ریشه دندان را دستکاری کرد و از شستن و دستکاری آن پرهیز کرد زیرا این عمل الیاف ریشه دندان را که باعث جایگذاری و محکم شدن مجدد دندان می شود را ازبین میبرد.

بهترین کار قرار دادن دندان در جای خود به صورت صحیح و مراجعه سریع به دندانپزشک است. بهترین مایع برای نگهداری دندان در شرایط اورژانسی شیر سرد است. البته مایع مخصوص این کار در داروخانه ها وجود دارد ولی چون معمولا در دسترس نیست شیر سرد بهترین انتخاب است. مساله ی مهمی که وجود دارد این است که زمان طلایی مراجعه به دندانپزشک فقط 30 دقیقه می باشد. و در این زمان جایگذاری و محکم شدن دندان در جای خودش احتمال بسیار بالایی دارد  و پس از این زمان احتمال موفقیت کم خواهد شد. در نتیجه دو عامل مهم و کلیدی در این مورد، یعنی زمان و محیط مناسب برای نگه داشتن دندان اهمیت ویژه ای دارد. و نکته مهمی که وجود دارد این است که هیچ گاه نباید از کنار ضربه خوردن به دندان حتی اگر در ظاهر آسیبی به دندان وارد نشده است به راحتی گذشت و کودک را برای معاینه به نزد دندانپزشک برد.

اقدامات لازم در هنگام بیرون افتادن دندان از جای خودش

• ابتدا دندان را پیدا کنید.
• دندان را از قسمت تاج بردارید و به ریشه دندان دست نزنید.
• با آب ولرم و فشار آرام، دندان را شستشو دهید، هنگام شستشوی دندان نباید به ریشه آن دست زد زیرا باعث از بین رفتن الیاف آن می شود.
• اگر دندان آسیب زیادی ندیده است آن را در محل خودش قرار دهید.
• اگر نمی توانید دندان را در جای خودش قرار دهید آن را در یک لیوان محتوی شیر بگذارید، و اگر شیر در اختیار ندارید، دندان را در یک گوشه از دهان بیمار بگذارید تا خشک نشود و سپس فورا او را به نزد دندانپزشک ببرید.

امروزه ترمیم های زیبایی دندانهای شیری بیش از گذشته مورد توجه خانواده و دندانپزشکان قرار گرفته اند. کودکان امروز توجه بیشتری به ظاهر خود نشان می دهند و زیبایی و آراستگی برای اکثر آنها معنا و اهمیت دارد.

شاید این طور به نظر برسد که برای کودک فرقی نمی کند دندانهای وی چه شکل و رنگی داشته باشند و شاید برای خیلی از خانواده ها نداشتن درد و عفونت دندان فرزندشان کفایت نماید. اما واقعیت این است که به احتمال زیاد زیبایی و سفیدی دندانها و به تبع آن ظاهر زیباتر و خنده جذاب تر در بهبود اعتماد به نفس کودک تاثیر زیادی خواهد داشت. اعتماد به نفس بالاتر حس درونی بهتر و روابط اجتماعی قوی تری را برای وی در پی دارد.

به طور کلی پوسیدگی دندانها که قبل از سن سه سالگی آغاز می شوند به “شیر شبانه” نسبت داده می شوند. این نوع پوسیدگی اغلب سطوح صاف دندانها را درگیر می کند. والدین معمولا با دیدن لکه های تیره روی دندانهای جلویی فرزندشان متوجه این موضوع می شوند. بسیاری از والدین این پوسیدگی ها را ناشی از قطره آهن می دانند و گاها به دلیل این نگرانی حتی خودسرانه قطره آهن کودک را قطع می کنند. این کار صحیح نیست و دانستن این نکته ضروری است که قطره آهن فقط باعث تغییر رنگ نواحی از قبل پوسیده می شود.

به نظر می رسد بیشتر مواقع در صورت وجود دندانهای پوسیده در ناحیه جلوی فک حداقل یک یا تعداد بیشتری پوسیدگی هم در دندانهای عقبی وجود داشته باشد. دندانهای شیری نواحی خلفی اگر زودتر از موعد از دست بروند، مشکلات تغذیه و کمبود فضا و … را به وجود می آورند. در مجموع بهتر است کودک پس از رویش اولین دندان شیری توسط دندانپزشک معاینه و بررسی شوند.

عصب کشی و ترمیم دندانهای جلویی کاری سخت و زمان بر است و در بیشتر مواقع مخصوصا اگر تعداد دندانها زیاد باشد ممکن است کودک  قابلیت همکاری لازم را نداشته باشد. در این صورت درمانها تحت آرامبخشی (خواب عمیق) یا بیهوشی انجام می شوند. این دندانها با مواد سفید رنگ (کامپوریت) ترمیم و یا با روکش های سفیدرنگ زیرکونیا بازسازی می شوند. گاهی به دلیل تخریب شدید لازم است از پین برای بازسازی دندان استفاده کرد. بعضی اوقات دندانپزشک جهت کاهش نیروهای وارده به تاج دندان و احتمال شکستن، تاج دندان را کمی کوتاه تر فرم میدهد که البته چیزی از زیبایی آن کم نمی شود.

بهتر است پس از ترمیم دندانهای شیری اجسام سخت با آنها گاز گرفته نشود و ضمنا مراقب باشید ضربه محکمی به این دندانها وارد نشود.

در رابطه با نوشابه ها و پوسدگی دندان کودکان و اطفال میتوان گفت. امروزه تمایل به مصرف نوشیدنی های انرژی زا در خانواده ها و به خصوص کودکان و نوجوانان به طرز چشمگیری افزایش یافته است.

از یک طرف شیرینی مطبوع و طعم های افزودنی .

از طرف دیگر گاز موجود در بیشتر آنها باعث ایجاد حس خوشایند در حین مصرف می شود.

برای اینکه طعم نوشیدنی به اندازه کافی مطلوب باشد میزان شکر بسیار زیادی به آن افزوده می شود. مصرف این میزان شکر در یک حجم به ظاهر کم میزان کالری فرد را به شدت افزایش می دهد. این در حالی است که امروزه به دلیل بالا رفتن زمان بازی های کامپیوتری و گیم ها و تماشای تلویزیون در بین کودکان و نوجوانان، این کالری دریافتی به اندازه کافی مصرف نمی شود، که این امر خود باعث بالا رفتن وزن کودک خواهد شد. امروزه چاقی معضل بزرگی در بین جوامع به حساب می آید. کمتر کسی هست که در مورد دیابت و بیماری های مختلف ناشی از چاقی و عوارض اجتماعی و روانی که بر فرد تحمیل می کند نشنیده باشد.

نوشیدنی های گازدار موجود در بازار به عناوین مختلفی از جمله نوشیدنی ورزشی، نوشیدنی انرژی زا، نوشیدنی اسپرت، نوشیدنی رژیمی، نوشابه و … عرضه می شوند. صرف نظر از عنوان و کارخانه سازنده و مواد مختلف افزوده شده اختصاصی، بیشتر آنها در محتوای شکر و داشتن گاز دی اکسید کربن باهم مشترک هستند.
قند بالای موجود در این نوشابه ها به غیر از چاقی رابطه مستقیمی با پوسیدگی دندان دارد. تماس مستقیم مایع بسیار شیرین و اسیدی با مینای دندان باعث از دست رفتن مواد معدنی مینا و ضعیف شدن ساختمان دندان می شود. این ساختمان ضعیف و محیط اسیدی ایجاد شده محیط مناسبی برای فعالیت پوسیدگی زایی باکتری ها به شمار می آیند.

از طرفی گاز موجود در نوشابه ها این محیط اسیدی را به شدت آسیب زننده تر می نماید. بسیاری از نوشابه ها pH بسیار پایینی در حد 5/3 دارند که حتی از حد بحرانی هم پایین تر می باشد. اسیدیته نوشابه ها باعث انحلال مینای سخت دندان ها و به تبع آن سایش و اروژن شدید دندان ها و کاهش مقاومت آنها به پوسیدگی می شود.

• نکته مهم: بعد از خوردن نوشابه های اسیدی تا یکی دو ساعت مسواک نزنید. چون باعث سایش مینای تضعیف شده می گردد. می توانید در این فاصله از ماده قلیایی مثل شیر برای از بین بردن حالت اسیدی ایجاد شده روی دندانها استفاده نمایید*

• اگر احساس کردید. دندانها حالت ساییدگی و خوردگی پیدا کردند یا لکه هایی روی آنها مشاهده می کنید. حتما به دندانپزشک مراجعه نمایید.

علاوه بر مضرات گفته شده در مورد مصرف نوشابه ، نکته مهم دیگر جایگزین شدن این خوراکی خوشمزه به جای آب و مواد غذایی مفید و مهم در رشد کودکان و نوجوانان از پیامدهای غیر قابل انکار آنها به حساب می آید. بهترین کار این است که نوشابه ها به طور کلی وارد سفره خانواده نشوند. اگر کودک یا نوجوان شما به خوردن نوشابه عادت کرده بهتر است سعی کنید آن را رفع نمایید. راه حل های مختلف مثل فیلم ها و داستان های آموزشی، پر کردن وقت کودکان با تفریحات مناسب و جایگزین کردن نوشابه با نوشیدنی های مفید و از همه مهم تر آب و … را امتحان کنید.

جهت بررسی و درمان پوسیدگی دندان کودکان میتوانید. با مراجعه به کلینیک تخصصی ویژه کودکان و اطفال دکتر مریم شمسایی واقع در غرب تهران اقدام به درمان نمایید.

داروها در دندانپزشکی کودکان جایگاه ویژه ی خود را دارند. از داروهای مسکن ساده گرفته تا آنتی بیوتیک ها و داروهای آرامبخشی و بیهوشی. نکته بسیار مهم در این زمینه این است که خانواده نباید به هیچ عنوان دارویی را به طور خودسرانه برای کودک استفاده کند.

دارو در دندانپزشکی کودکان معیارهای تجویز دارو در کودکان نسبت به بزرگسالان کمی متفاوت است و دندانپزشک بر اساس سن و وزن کودک نوع و مقدار مناسب را تجویز می کند.

در یک فرد بزرگسال عفونت مربوط به دندان معمولا توسط بافت های اطراف محاصره و کنترل می شود ولی با توجه به ساختار بدن کودکان عفونت های دندانی در آنها با سرعت بیشتری قادر به گسترش هستند. این امر احتمال رسیدن به مرحله بحران و خطر را در این گروه بالا می برد. لذا رسیدگی به مشکلات دندانی در بچه ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

توجه به این نکته ضروری است که عفونت های دندانی معمولا باعث تب نمی شوند (مگر در موارد خیلی شدید). پس اگر کودک به همراه دندان درد تب بالایی دارد حتما نیاز به معاینه تخصصی فوری دارد و تنها نباید به دارودرمانی بر اساس تجربه خود یا دیگران اکتفا نمود.

داروهای مسکن: در مواقعی که دندانپزشک کودک شما احتمال می دهد که درمان انجام شده باعث درد یا حالت ناخوشایندی در بیمار می شود مسکن مناسب را تجویز می نماید. گاهی ممکن است مصرف مسکن طبق صلاحدید دکتر قبل از شروع کار آغاز شود.

آنتی بیوتیک ها: تجویز آنتی بیوتیک تنها در موارد عفونت های شدید و آبسه های حاد و یا در بیماران دارای مشکلات ایمنی و سیستمیک صورت می گیرد. تشخیص این مساله تنها توسط دکتر انجام می شود. گاهی لازم می شود بعضی از بیماران طبق توصیه پزشک متخصص قبل از درمان دندانپزشکی از آنتی بیوتیک پروفیلاکسی استفاده نمایند.

درخصوص مصرف آنتی بیوتیک ها توجه به مقدار و فاصله زمانی توصیه شده توسط دکتر بسیار ضروری است.

داروهای آرامبخشی: گاهی برای کاهش اضطراب و نگرانی کودک ممکن است دندانپزشک کودکان تصمیم به استفاده از داروهای آرامبخش بی خطر بگیرد. دکتر ممکن است این کار را از طریق داروهای خوراکی، تزریق عضلانی و یا تزریق داخل رگ انتخاب نماید. در مواقع کاربرد نوع آخر (داخل رگی) که بیمار را به خواب عمیق می برد حضور متخصص بیهوشی ضروری است.

داروهای بیهوشی: تنها در محیط درمانی مجهز و بیمارستان و در حضور متخصص بیهوشی و تجهیزات حرفه ای قابل استفاده هستند.

• چنانچه کودک نسبت به دارویی حساسیت دارد حتما دکتر را در جریان قرار دهید.
• اگر فرزند شما از دسته کودکانی است که به سختی دارو را می خورند می توانید از دندانپزشک وی بخواهید دارویی با فاصله زمانی بیشتر و کاربرد راحت تر برایتان تجویز نماید.
• حتما به مقدار و زمان توصیه شده در نسخه دقت فرمایید.
• هر واکنش غیر طبیعی به دارو یا سوالی در این زمینه پیش آمد با واتساپ مطب در میان بگذارید: 09902772007

حضور والدین در حین درمان کودک در اتاق کار همیشه طرفداران و مخالفان خود را داشته است. در این مساله شکی نیست که بیشتر کودکان تمایل دارند پدر و مادر در اتاق کار و در کنارشان باشند. این مساله در مورد والدین نیز صادق است و ایشان نیز ترجیح می دهند موقع درمان نزدیک فرزندشان باشند.

حضور والدین در حین درمان کودک اما اینکه این کار به نفع کودک و کیفیت کار در حال انجام هست یا خیر جای بررسی دارد. بعضی اوقات والدین در حین انجام کار صحبت می کنند، نظر و تجربیات خود را بازگو می نمایند، سعی می کنند با حرکات دست یا چشم خود به فرزندشان موضوعی را بگویند، یا حضور خود را در اتاق به اطلاع وی برسانند و …، با این تصور که با شناختی که از فرزندشان دارند اظطرابش را کاهش دهند. در صورتی که این کار نه تنها کودک را آرام نمی کند بلکه باعث گیج شدن او می شوند.

کودکان قادرند در یک زمان فقط روی یک موضوع تمرکز داشته باشند و صحبت کردن والدین باعث ناتوانی کودک در درک دستورات دندانپزشک می شود که این امر اظطراب او را بیشتر هم می کند.

به این نکته توجه کنید که متخصص اطفال با استفاده از آموخته ها و تجربیات خود وضعیت را به نحوی پیش می برد که کودک به اطمینان خاطر و نهایتا همکاری مناسب برای درمان برسد. تمام جملات و حتی حرکات دندانپزشک کودکتان هدفی را دنبال می کند که هرگونه حرکت یا صدای اضافی می تواند هدف را به تاخیر انداخته یا وضعیت را پیچیده تر نماید.

اینکه دندانپزشک بخواهد که والدین در حین کار در اتاق حضور داشته باشند یا خیر به پروتکل معمول مطب بستگی دارد و چه بسا بعضی از کودکان در حالت استقلال همکاری بهتری از خود نشان می دهند و یا بالعکس.

حضور والدین در محل درمان خالی از لطف هم نیست. اینکه پدر و مادر نحوه درمان را از نزدیک مشاهده می کنند، سختی های احتمالی کار را متوجه می شوند و همزمان آموزش های مورد نیاز را درمورد نحوه ی نگهداری بعدی می بینند بسیار مفید و با ارزش می باشد.

به طور کلی هیچ اجباری برای نبودن والدین در اتاق کار وجود ندارد. طبق مقالات و شواهد موجود حضور یا عدم حضور والدین در حین درمان عاملی بی اثر در نتیجه ی درمان می باشد و انتخاب یکی از این دو به سلیقه، شرایط موجود و توافق بین دندانپزشک و والدین بستگی دارد. برای کودکان زیر 4 سال حضور یکی از والدین و ترجیحا مادر می تواند احساس امنیت بیشتری در کودک ایجاد نماید.

امروزه بیشتر متخصصین اطفال تمایل دارند. که درمان را با حضور یکی از والدین انجام دهند. نکته مهم این است . کدام از ایشان که قرار است. حضور داشته باشند بدانند که فقط نقش “ناظر” را خواهند داشت. بدین معنی که بدون اجازه ی دندانپزشک صحبتی نداشته باشند . توضیحاتی که دکتر قبل از کار برایشان ارائه می دهند دقت نموده و در مواقع لزوم با اجرای دستورات از جانب دندانپزشک، به کودک خود در حفظ آرامش و و کنترل شرایط کمک نمایند.

ترس کودکان از دندانپزشکی و راهکار ها ” ترس ” درواقع یک مکانیسم دفاعی برای دور شدن از شرایط خطرساز می باشد . نباید آن را همیشه یک مشکل قلمداد کرد. ترس در صورتی غیر طبیعی به شمار می رود. بسیار شدید بوده و با موقعیت و شرایط موجود تناسب نداشته باشد.

به عنوان مثال ترس از محیط دندانپزشکی به خصوص در جلسه ی اول و به ویژه برای کودکان کم سن امری “طبیعی” بوده . هنر دندانپزشک در این است که ضمن شناسایی خلق و خوی کودک، با رفتار متناسب و معرفی صحیح محیط و مواد و وسایل اعتماد وی را جلب نموده و از نگرانی او بکاهد. دندانپزشک متخصص کودکان قادر است. به وسیله استفاده از یک سری تکنیک های کنترل رفتاری که در این زمینه آموزش دیده است، جلسات درمانی را برای کودک به تجربه ای خوشایند و یا حداقل بدون تجربه های ناخوشایند تبدیل نماید.

نکته مهم این است که بیشتر کودکان قادر هستند. خود را با شرایط تطبیق داده و جهت درمان های دندانپزشکی همکاری نمایند. همکاری و همراهی والدین در این خصوص بسیار حائز اهمیت است و نقش مهمی در کنترل اضطراب کودک خواهد داشت.

ترس کودکان از دندانپزشکی و راهکار ها , اما منظور از همکاری والدین چیست؟

• بیشتر مواقع یک یا دو جلسه لازم است تا کودک بتواند به اعتماد و آرامش دست یابد و بهتر است .  والدین برای شروع یک درمان سخت و تهاجمی در همان جلسه ی اول اصرار نکنند . البته شرایط اورژانس استثنا بوده و تمهیدات خاص خود را می طلبد.
• مورد دوم در این زمینه این است .  والدین نباید قبل از درمان اطلاعات اضافی در مورد آن به کودک بدهند. مثلا گفتن اینکه “آمپول نداره” یا “درد نداره” و جملاتی از این قبیل نه تنها کودک را آرام نمی کند. بلکه باعث اضطراب و نگرانی پنهان او می شود. اجازه دهید دندانپزشک با روش خود موقعیت های مختلف را برای کودک تعریف و ارائه نماید.
• چنانچه والدین در حین درمان در اتاق حضور داشته باشند بهتر است تنها نقش ناظر را داشته و از صحبت کردن با فرزندشان در حین کار بپرهیزند. چرا که این کار باعث گیج شدن کودک شده و ممکن است همکاری وی با دندانپزشک تحت تاثیر قرار بگیرد.

نهایتا ذکر این نکته ضروری است . یکی از اهداف اصلی تخصص دندانپزشکی کودکان در کنار درمانی باکیفیت، ایجاد یک خاطره خوشایند و با آرامش از دندانپزشکی می باشد که تا بزرگسالی برای او باقی خواهد ماند.